ÂDÂBÜ’l-MÜRÎDÎN

“Müridlerin âdâbı” konusunda bu eserden önce de müstakil kitaplar yazılmış (bk. ÂDÂBÜ’l-MÜRÎD), ayrıca el-Lümaʿ, er-Risâle, Ḳūtü’l-ḳulûb gibi eserlerde konuya geniş yer ayrılmıştır. Ancak müridlerle ilgili meseleler ilk defa Ebü’n-Necîb’in bu eserinde ayrıntılı ve düzenli bir şekilde ele alınmıştır. Şehâbeddin es-Sühreverdî, ʿAvârifü’l-maʿârif adlı eserini yazarken, amcası ve aynı zamanda şeyhi olan Ebü’n-Necîb’in bu eserinden geniş ölçüde faydalanmıştır.

Âdâbü’l-mürîdîn’in (Kahire, ts.) giriş kısmında, Kelâbâzî’nin et-Taʿarruf’unda olduğu gibi, “sûfîlerin itikatları” hakkında bilgi verilmiş, ayrıca fakr, tasavvuf, melâmet ve kerâmet terimleri üzerinde durulmuştur. Daha sonra tasavvuf-şeriat münasebeti incelenmiş, sûfîlerin ahlâk, ahval ve makamları anlatıldıktan sonra ilim, bidâyet, nefs, sohbet, sefer, giyim, yeme, uyuma, hastalık gibi konular ve bunlarla ilgili âdâb açıklanmıştır. Eser konu ve muhteva açısından yeni olmamakla birlikte, müridlik âdâbı hakkında derli toplu bilgi vermesi ve ʿAvârifü’l-maʿârif’e kaynak teşkil etmesi bakımından tasavvuf tarihinde önemli bir yere sahiptir. Âdâbü’l-mürîdîn, müellifin biyografisi, eserin küçük bir özeti, neşirde takip edilen metot ve kullanılan nüshalar hakkında bilgi veren bir giriş yazısıyla birlikte Menahem Milson tarafından yayımlanmıştır (Jerusalem 1978).

Başlıca Şerh ve Tercümeleri. 1. Âdâbü’l-mürîdîn. Ömer b. Muhammed b. Ahmed Şîrkân’ın Farsça tercümesi, orijinalinin adını taşır. XIII. yüzyılda yapılan bu tercüme Necîb Mâyil-i Herevî tarafından neşredilmiştir (Tahran 1984). 2. el-Ḫâtime. Âdâbü’l-mürîdîn’i birkaç defa Farsça’ya çeviren Hintli müellif Gîsûdırâz, eseri el-Ḫâtime adıyla Arapça olarak şerhetmiştir (nşr. Hâfız Seyyid Atâ Hüseyin, Haydarâbâd 1358). 3. Evrâdü’l-aḥbâb. Yahyâ b. Ahmed el-Bâharzî’nin Evrâdü’l-aḥbâb ve fuṣûṣü’l-âdâb adlı eserinin birinci bölümü olan Evrâdü’l-aḥbâb, Âdâbü’l-mürîdîn’in Farsça serbest bir tercümesidir. Bu eser de Îrec Efşâr tarafından neşredilmiştir (Tahran 1358 hş.).

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1988 yılında İstanbul’da basılan 1. cildinde, 337 numaralı sayfada yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.