TDV İslâm Ansiklopedisi editörleri tarafından tespit edilen ilişkili maddeler aşağıda sunulmaktadır. Fakat, CEDÎDCİLİK maddesi ile arasında alaka kurulabilecek ansiklopedi maddeleri bunlarla sınırlı olmayabilir.
ISLAH
İslâmî değerleri, inanç ve yaşama biçimini yeniden ihya etmeyi amaçlayan düşünce ve faaliyetleri ifade etmek üzere kullanılan bir terim.
TECDİD
İslâm düşüncesinde yapısal bir unsur olarak dinle hayat arasındaki irtibatı canlandırmayı ifade eden terim.
MÜSLÜMAN KONGRELERİ
Rusya Türkleri’nin 1905-1917 yılları arasında dinî, siyasî ve içtimaî haklar elde etmek amacıyla düzenledikleri toplantılar.
ZAMANCILAR
XIX. yüzyılın ikinci yarısında Rus işgali ve sömürüsüne karşı Orta Asya’da yaşayan fikir adamlarının oluşturduğu hareket.
MÜRİDİZM
Kuzey Kafkasya müslümanlarının XVIII. yüzyıl sonlarında Ruslar’a karşı başlattıkları tasavvufî kökenli siyasî hareket.
Hareketin temsilcilerinden
KURSAVÎ
İdil-Ural Türkleri arasındaki dinî ıslah hareketinin öncülerinden.
Hareketin temsilcilerinden
GASPIRALI, İsmâil Bey
Kırımlı fikir adamı, eğitimci ve yayıncı.
Hareketin temsilcilerinden
MERCÂNÎ
Kazanlı tarihçi ve ıslahatçı din âlimi.
Hareketin temsilcilerinden
RIZÂEDDİN FAHREDDİN
Cedîdci ve ıslahatçı fikirleriyle tanınan Tatar-Türk din âlimi, müftü ve tarihçi.
Hareketin temsilcilerinden
KAYYÛM NÂSIRÎ
Tatar Türkleri’nden yazar, muallim ve dil âlimi.
Hareketin temsilcilerinden
MÛSÂ CÂRULLAH
Tatar âlimi ve düşünürü.
Hareketin temsilcilerinden
BÂKĪHANLI
Türk asıllı Azerbaycanlı tarihçi, şair ve edip.
Hareketin temsilcilerinden
HASANBEY MELİKZÂDE ZERDÂBÎ
Rusya’da ilk Türkçe gazeteyi çıkaran Azerbaycanlı gazeteci-yazar.
Hareketin temsilcilerinden
ÂLİMCAN BARUDÎ
Rusya müslümanları müftüsü, eğitimci, gazeteci ve Nakşî şeyhi.
Hareketin temsilcilerinden
ABDÜRREŞİD İBRAHİM
Rusya Türkleri’nin ilk siyasî temsilcisi, İslâmcı gazeteci-yazar, seyyah.
Hareketin temsilcilerinden
KERÎMÎ, Fâtih
Tatar Türkleri’nden, yazar, gazeteci ve nâşir.
Hareketin temsilcilerinden
AKÇURA, Yusuf
Türk siyaset adamı, tarihçi ve yazar.
Hareketin temsilcilerinden
İDİLLİ, Muhammed Ayaz İshakî
İdil-Ural Türkleri’nin millî uyanış ve kurtuluş mücadelesi öncülerinden, gazeteci-yazar.
Hareketin temsilcilerinden
MÎR SAİD SULTAN GALİYEV
Millî komünizm akımının başlatıcısı, Asya’daki müslüman Türkler’i federal bir sosyalist devlet içinde birleştirme çalışmalarıyla tanınan Kazanlı Türk düşünce ve siyaset adamı.
Hareketin temsilcilerinden
ÇOBANZÂDE, Bekir Sıtkı
Türk dili ve Türk lehçeleri âlimi, şair.
Hareketin temsilcilerinden
FITRAT, Abdürraûf
Türkistan Cedîdcilik hareketinin önde gelen fikir ve siyaset adamı.
Hareketin temsilcilerinden
KEMÂLÎ, Ziyâeddin
Tatar Türkleri’nin Cedîdci düşünür ve yazarlarından.
Hareketin temsilcilerinden
DÂMOLLA, Abdülkādir
Doğu Türkistanlı âlim, eğitimci ve şair.
Hareketin temsilcilerinden
ŞOKAY, Mustafa
Kazak siyaset ve fikir adamı, gazeteci.
Hareketin temsilcilerinden
BUĞRA, Mehmet Emin
Doğu Türkistanlı âlim ve siyaset adamı.
Hareketin temsilcilerinden
ARSAL, Sadri Maksudi
Kazan Türkleri arasında yetişen tanınmış siyaset ve ilim adamı.
Cedidci fikirlerin savunulduğu dergi
ŞÛRÂ
XX. yüzyılın başlarında Rusya müslümanları tarafından Orenburg’da çıkarılan Türkçe dergi.
