EBÛ SUFRE

Uman’la Bahreyn arasındaki Debâ’da yaşayan Ezdliler’dendir. Adının Kātı‘, babasının adının Sâriḳ olduğu da söylenmektedir. Atekî nisbesini Ezd’in bir kolu olan Atîk’ten almıştır. Bazı Şiî kaynakları onun aslen İranlı olduğunu kaydeder. Kabilesi İslâmiyet’i kabul ettiği zaman Medine’ye gönderilen heyet içinde o da vardı. Ebû Sufre uzun boyu, iri cüssesi, güzel yüzü, fasih konuşması ve sarı renkli uzun elbisesiyle Resûl-i Ekrem’in dikkatini çekti; biat etmek üzere yanına geldiğinde kendisiyle ilgilendi ve adını, sarı renkli elbisesinden dolayı “Ebû Sufre” olarak değiştirdi. Bir rivayete göre ise on sekiz oğlu ve Sufre adında bir kızı olduğunu söylemesi üzerine Hz. Peygamber ona bu künyeyi verdi. Huzeyfe b. Yemân’ı, başka bir rivayete göre hemşerileri Huzeyfe b. Mihsan’ı (Yâkūt, II, 435) onlarla birlikte zekât âmili olarak gönderdi. İbn Abdülber, Ebû Sufre’nin Hz. Peygamber zamanında müslüman olmakla beraber sözü edilen heyetin içinde bulunmadığını, on çocuğuyla birlikte Hz. Ömer’in (bazı rivayetlere göre ise Hz. Ebû Bekir’in) yanına geldiğini söylemektedir. Onun Asr-ı saâdet’te küçük bir çocuk olduğunu ileri sürenler de vardır (aş.bk.).

Hz. Peygamber’in vefatından sonra zekât vermeyi kabul etmeyerek irtidad edenlerin arasına Ebû Sufre’nin kabilesi de katıldı. Halife Ebû Bekir onların üzerine İkrime b. Ebû Cehil kumandasında bir ordu gönderdi. Müslümanlarla savaşa giren kabile mensuplarının çoğu bu savaşta öldü. Kalanların bir kısmı Medine’ye, bir kısmı da başka yerlere gönderildi. O sıralarda Ebû Sufre’nin henüz bulûğa ermemiş bir çocuk olduğu, Hz. Ebû Bekir’e teslim edilmek üzere Huzeyfe b. Yemân tarafından Medine’ye gönderildiği de söylenmektedir (İbn Sa‘d, VII, 102; İbn Hacer, IV, 108). Ebû Sufre yeniden İslâmiyet’e dönünce halife onu serbest bıraktı. Kabile halkının bir kısmı tekrar Debâ’ya dönerken Ebû Sufre’nin de aralarında bulunduğu başka bir grup Basra’ya yerleşti.

Ebû Sufre’nin Hz. Ebû Bekir ve Ömer’le görüşmeler yaptığı, çocuklarıyla Hz. Ömer’in huzuruna çıktığı zaman, daha sonra Basra’yı Hâricîler’e karşı koruyacak ve Horasan valiliği yapacak olan en küçük oğlu Mühelleb’i halifenin beğendiği ve, “Bu senin çocuklarının önderidir” dediği kaydedilmektedir.

Basra’da vefat eden ve cenaze namazı Hz. Ali tarafından kıldırılan Ebû Sufre’nin ölüm tarihi bilinmemektedir.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1994 yılında İstanbul’da basılan 10. cildinde, 230 numaralı sayfada yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.