TDV İslâm Ansiklopedisi editörleri tarafından tespit edilen ilişkili maddeler aşağıda sunulmaktadır. Fakat, EFGĀNÎ, Cemâleddin maddesi ile arasında alaka kurulabilecek ansiklopedi maddeleri bunlarla sınırlı olmayabilir.
ISLAH
İslâmî değerleri, inanç ve yaşama biçimini yeniden ihya etmeyi amaçlayan düşünce ve faaliyetleri ifade etmek üzere kullanılan bir terim.
el-URVETÜ’l-VÜSKĀ
Cemâleddîn-i Efgānî ile Muhammed Abduh tarafından 1884’te Paris’te yayımlanan dergi.
En önemli talebesi
MUHAMMED ABDUH
Mısırlı İslâm düşünürü, yenilik hareketinin öncülerinden.
En önemli takipçilerinden biri
REŞÎD RIZÂ
Çağdaş İslâm düşüncesinin öncülerinden, ıslahatçı âlim.
Benimsediği siyasî fikir
İTTİHÂD-ı İSLÂM
XIX. yüzyılın ikinci yarısında özellikle II. Abdülhamid döneminde müslümanlar arasında birlik sağlayarak sömürgeciliğe karşı koymayı amaçlayan siyaset için kullanılan tabir.
Siyasî ve dinî görüşlerini eleştirdiği âlim
AHMED HAN, Seyyid
Hindistanlı tanınmış fikir adamı ve yazar.
İlmî tartışmaya giriştiği şarkiyatçı
RENAN, Ernest
Fransız şarkiyatçısı, dil âlimi, tarihçi ve edip.
Talebesi
SA‘D ZAĞLÛL
Mısırlı devlet adamı.
Dârülfünun'da birlikte faaliyet gösterdiği âlim
HOCA TAHSİN
Tabiat ilimlerine geniş ilgisi ve vukufu ile tanınmış Türk bilgini ve eğitimcisi, Dârülfünun’un ilk müdürü.
Bir kısım görüşleri sebebiyle kendisini tekfir eden âlim
HASAN FEHMİ EFENDİ
Osmanlı şeyhülislâmı.
Fikirlerinden etkilenenlerden
ABDÜLKĀDİR el-MAĞRİBÎ
Tanınmış Suriyeli yazar, dil ve din bilgini.
Fikirlerinden etkilenenlerden
EMÎR ŞEKÎB ARSLAN
Lübnanlı âlim, fikir ve siyaset adamı.
Fikirlerinden etkilenenlerden
TABÂTABÂÎ, Seyyid Muhammed
İran Meşrutiyet Hareketi’nin öncülerinden, Şiî âlimi.
Fikirlerinden etkilenenlerden
YURDAKUL, Mehmet Emin
Türk millî şairi.
Talebesi
HÂLİDÎ, Rûhî
Filistinli edip ve siyasetçi.
Talebesi
HİFNÎ NÂSIF
Mısır’da yenilik hareketlerinin önde gelen isimlerinden, şair ve yazar.
Talebesi
AHMED el-HÂŞİMÎ
Mısırlı edip, yazar ve eğitimci.
Talebesi
HÜSEYİN DÂNİŞ
İran asıllı gazeteci ve yazar.
Çağdaşı
HÜSEYİN el-CİSR
Suriyeli din âlimi.
Çağdaşı
ÂKĀ HÂN-ı KİRMÂNÎ
İranlı aydın ve yazar.
Çağdaşı
BEKRÎ, Muhammed Tevfîk
Mısırlı sûfî, şair ve devlet adamı.
Çağdaşı
ABDULLAH NEDÎM
Mısırlı hatip, gazeteci ve şair.
Görüşlerine reddiye yazan âlim
HALİL FEVZİ EFENDİ
Osmanlı âlimi, Mecelle Cemiyeti âzası.
Görüşlerini eleştirenlerden
NEBHÂNÎ, Yûsuf b. İsmâil
Filistinli din âlimi.
Muhaliflerinden
MUHAMMED İLÎŞ
Mâlikî âlimi, başmüftü.
Bir dönem hizmetinde bulunduğu devlet adamı
NÂSIRÜDDİN ŞAH
Kaçar hükümdarı (1848-1896).
Hakkında çalışma yapan araştırmacı
KEDOURIE, Elie
Yahudi asıllı İngiliz siyaset bilimci ve tarihçisi.
