https://islamansiklopedisi.org.tr/gunder
110 (728) yılından sonra doğdu. Benî Hüzeyl’in mevlâsı olup pamuktan dokunmuş kaba elbise (kirbâs) ticareti yaptığından Kerâbîsî nisbesiyle de anılmaktadır. Başta üvey babası Şu‘be b. Haccâc olmak üzere İbn Cüreyc, Ma‘mer b. Râşid, İbn Ebû Arûbe, Süfyân es-Sevrî ve Süfyân b. Uyeyne gibi hocalardan hadis rivayet etti. Zehebî, hadis tahsili için onun Basra’dan başka yere gittiğine ihtimal vermemektedir. Kendisinden Yahyâ b. Maîn, Ali b. Medînî, Ebû Bekir b. Ebû Şeybe, İshak b. Râhûye, Halîfe b. Hayyât ve Ahmed b. Hanbel gibi tanınmış muhaddisler rivayette bulundu.
Hadis öğrenmek için çok soru sorduğundan hocası İbn Cüreyc ona “gürültücü” anlamında Gunder lakabını vermiştir. Yahyâ b. Maîn, Gunder’in hocalarından yazdığı hadislerin son derece güvenilir olduğunu söylemekte, bir gün İbn Uyeyne’den rivayet ettiği hadisleri ihtiva eden bazı kitapları orada bulunan muhaddislere (veya kendisine) vererek bu hadislerde bir kusur bulmalarını istediğini, fakat onlarda bir rivayet kusuru göremediklerini belirtmektedir. Abdurrahman b. Mehdî, Gunder’in Şu‘be b. Haccâc’dan duyarak yazdığı ve ayrıca ona kontrol ettirdiği hadisleri ihtiva eden kitaplardan Şu‘be hayatta iken bile faydalandıklarını söylemiş, Şu‘be’den rivayet edilen hadisler konusunda kendisi de dahil olmak üzere Gunder’in herkesten daha güvenilir olduğunu ifade etmiştir. Abdullah b. Mübârek de Şu‘be’den rivayet edilen hadislerde ihtilâfa düşüldüğü zaman Gunder’in kitaplarını hakem kabul etmek gerektiğini söylemiştir. Rivayetleri Kütüb-i Sitte’de yer alan Gunder’in Şu‘be’den naklettiği hadislerin sağlamlığını kabul eden Ebû Hâtim er-Râzî, onun başkalarından yaptığı rivayetlerin bu derece güvenilir olmadığını belirterek bunların kontrol edilmek üzere yazılabileceğini zikretmişse de Zehebî, sahih hadisleri bir araya getiren müelliflerin onun rivayetlerinin güvenilir olduğu hususunda ittifak ettiklerini belirtmiştir. Nitekim Ebü’l-Hasan el-İclî de Gunder’in sika olduğunu kabul etmiş, İbn Hibbân onu es̱-S̱iḳāt’ına alarak dalgınlığına rağmen Allah’ın seçkin kullarından olduğunu söylemiştir.
Gunder, 193 yılı Zilkade ayının ilk günlerinde (Ağustos 809) vefat etti. Bu tarih bazı kaynaklarda 192 ve 194 olarak da zikredilmektedir.
Talebesi Yahyâ b. Maîn Gunder’in meziyetleri ve zaafları hakkında önemli bilgiler vermekte; onun elli yıl boyunca gün aşırı oruç tuttuğunu, başkalarını zekât vermeye teşvik için zekâtını mahalle mescidinin minaresine çıkıp fakirleri etrafına toplayarak dağıttığını, halkın kendisine itibar etmesini sağlamak maksadıyla ondan hadis tahsil etmek için Basra’ya gelen talebelerini yanına alarak çarşıda dolaştığını söylemektedir.
Gunder lakabıyla tanınan on şahıs daha bilinmekte olup bunların yedisinin adı Muhammed, baba adları da Ca‘fer’dir (Zehebî, Teẕkiretü’l-ḥuffâẓ, III, 960-964).
BİBLİYOGRAFYA
İbn Sa‘d, eṭ-Ṭabaḳāt, VII, 296.
Yahyâ b. Maîn, et-Târîḫ, II, 508-509.
a.mlf., Maʿrifetü’r-ricâl (nşr. Muhammed Kâmil el-Kassâr v.dğr.), Dımaşk 1985, I, 162, 163; II, 41-42.
Halîfe b. Hayyât, eṭ-Ṭabaḳāt (Zekkâr), I, 544-545.
a.mlf., et-Târîḫ (Ömerî), s. 466.
Ahmed b. Hanbel, el-ʿİlel (Vasiyyullah), I, 118, III, 448.
Buhârî, et-Târîḫu’l-kebîr, II, 57-58.
a.mlf., et-Târîḫu’ṣ-ṣaġīr, II, 269, 273.
İclî, es̱-S̱iḳāt, s. 402.
Fesevî, el-Maʿrife ve’t-târîḫ, I, 182, 188, 219, 220, 234, II, 101, 103-105, 107-112, 120, 156-157, 201-203, 272-276, 296, 551, III, 29, 48, 80, 178, 280, 385, 391.
İbn Kuteybe, el-Maʿârif (Ukkâşe), s. 513.
İbn Ebû Hâtim, el-Cerḥ ve’t-taʿdîl, VII, 221-222.
İbn Hibbân, es̱-S̱iḳāt, IX, 50.
Mizzî, Tehẕîbü’l-Kemâl, XXV, 5-9.
Zehebî, Teẕkiretü’l-ḥuffâẓ, I, 300-302; III, 960-964.
a.mlf., Aʿlâmü’n-nübelâʾ, IX, 98-102.
a.mlf., Târîḫu’l-İslâm: sene 191-200, s. 352-355.
a.mlf., Mîzânü’l-iʿtidâl, III, 502.
İbn Hacer, Tehẕîbü’t-Tehẕîb, IX, 96-98.
Hazrecî, Ḫulâṣatü Teẕhîb, s. 330-331.
İbnü’l-İmâd, Şeẕerât, I, 333.
