HOENERBACH, Wilhelm

21 Mart 1911’de Köln’de doğdu. Köln ve Bonn üniversitelerinde İslâm araştırmaları, Romanistik (Latin dilleri) ve İngiliz filolojisi tahsil etti. Bonn Üniversitesi’nde İdrîsî’nin Nüzhetü’l-müştâḳ’ı üzerine doktorasını verdikten (1936) sonra Breslau Üniversitesi’nde Otto Spies’in asistanı oldu ve burada Ebû Muhammed el-Abderî’nin er-Riḥletü’l-Maġribiyye’si hakkında hazırladığı tezle doçent oldu (1939). II. Dünya Savaşı’ndan sonra Breslau tekrar Polonya’ya geçtiği için Bonn’a gitti ve burada önce doçent, arkasından da profesör sıfatıyla çeşitli görevler üstlendi. 1959 yılında misafir profesör olarak Los Angeles’e davet edildi; ülkesine döndüğünde Kiel Üniversitesi’nin İslâm Araştırmaları Kürsüsü başkanlığını üstlendi (1962). 1970’te hocası Otto Spies’in yerine Das Orientalische Seminar ile Das Seminar für Orientalische Sprachen’in direktörlüğüne getirildi. 1976’da emekli olduysa da ilmî faaliyetlerini sürdürdü. 10 Mayıs 1991 tarihinde Bonn yakınlarındaki Troisdorf’ta öldü.

Hoenerbach özellikle Endülüs İslâm dünyasına büyük ilgi duydu. Granada ve Barselona üniversitelerindeki ilmî çalışmalara katıldı; 1980 yılından itibaren de Andalucía Islámica: Textos y Estudios (Granada) adlı derginin yayımcıları arasında yer aldı. 1964’te Barselona’daki Académia de Buénas Létras’ın muhabir üyesi olan Hoenerbach’a 1982 yılında Barselona Üniversitesi’nden fahrî doktorluk pâyesi verildi. İspanya’ya karşı duyduğu alâka onu Orta Amerika ülkeleriyle de ilgilenmeye sevketti; buralara çeşitli seyahatlerde bulunarak araştırmalar yaptı ve konferanslar verdi.

Eserleri. 1. Deutschland und seine Nachbarländer nach der grossen Geographie des Idrīsī (t. 1162) (Stuttgart 1937-1938). İdrîsî’nin Nüzhetü’l-müştâḳ adlı coğrafya kitabına göre Almanya ve komşuları konusunu ele alan doktora çalışmasıdır.

2. Das nordafrikanische Itinerar des ʿAbdarī vom Jahre 688/1289 (Leipzig 1940; Liechtenstein 1966). Abderî’nin er-Riḥletü’l-Maġribiyye’si üzerine hazırladığı doçentlik tezidir.

3. Cervantes und der Orient. Algier zur Türkenzeit (Walldorf-Hessen 1953). İspanyol tarihçisi Fray Diego de Haedo’nun Topografia e historia de Argel adlı kitabından da faydalanarak 1575-1580 yılları arasında Cezayir’de hapis yatan Cervantes’in hâtıraları ile aynı dönemde yazılmış diğer eserler arasında yaptığı bir karşılaştırmadır.

4. Die vulgärarabische Poetik al-Kitāb al-ʿĀṭil al-ḥālī wal-muraḫḫas al-ġālī des Ṣafīyaddīn Ḥillî (Wiesbaden 1956). Safiyyüddin el-Hillî’nin el-ʿÂṭılü’l-ḥâlî adlı risâlesinin tahkikli neşri ve Almanca tercümesidir.

5. Ibn aṭ-Ṭayyib, Fiqh an-Naṣrānīya. “Das Recht der Christenheit” (Otto Spies ile birlikte Louvain 1956-1957). Ebü’l-Ferec İbnü’t-Tayyib’in Fıḳhü’n-Naṣrâniyye adlı eserinin Almanca tercümesiyle birlikte tahkikli neşridir.

6. Islamische Geschichte Spaniens. Übersetzung der Aʿmāl al-aʿlām und ergänzender Texte (Zürih-Stuttgart 1970). Gırnatalı şair ve devlet adamı Lisânüddin İbnü’l-Hatîb’in Aʿmâlü’l-aʿlâm adlı eserinin tamamlayıcı metinlerle birlikte yapılmış neşri ve tercümesidir.

7. Dichterische Vergleiche der Andalus-Araber (Bonn 1973). Endülüs Arap şiirine dair bir eserdir.

8. Spanisch-islamische Urkunden aus der Zeit der Nasriden und Moriscos (Bonn 1965). Nasrîler’in ve Gırnata’nın düşmesinden sonra İspanya’da kalan Araplar’la (Moriskolar) ilgili belgeler üzerine yapılmış bir çalışmadır.

9. Agrarische Vorstellungen in Nordafrika. Protokolle (Stuttgart 1984). Kuzey Afrika’daki ziraî çalışmalar hakkındadır.

En önemli makalelerinden bazıları da şunlardır: 1. “Was Bleibt uns vom Arabischen Granada?” (WI, XXIII-XXIV [1984], s. 388-423). Granada’daki turizm açısından önem taşıyan Elhamra Sarayı dışında kalan İslâmî yapıların kasıtlı bir ihmal sonucunda nasıl ortadan kaldırıldığını ve halen mevcut eserlerin kötü durumunu anlatan bir çalışmadır. 2. “Der deutsche Humanist Hieronymus Münzer im eroberten Granada” (a.g.e., XXVII [1987], s. 45-69). Hieronymus Münzer adlı bir Alman’ın İspanyollar’ın eline yeni geçmiş olan Granada şehrine Ekim 1494’te yaptığı seyahati ele almakta ve özellikle Münzer’in şehrin müslüman kesimiyle ilgili tesbitlerini incelemektedir.

Bunların yanı sıra müellifin Kuzey Afrika ve Endülüs’te ziraat, ticaret, Abbâsîler zamanında askeriye gibi konuları işlediği ve Oriens, Der Islam, Die Welt des Islams, Andalucía Islámica: Textos y Estudios gibi çeşitli dergilerde yayımladığı birçok makalesi mevcut olup bütün eserlerinin sayısı yetmiş civarındadır (Bibliographie, XIV, 480-482; Schützinger, XXX/1 [1992], s. 1-5).

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1998 yılında İstanbul’da basılan 18. cildinde, 213 numaralı sayfada yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.