ABD
Hür veya köle olan insan, kul.
ESİR
GULÂM
Eski İslâm devletlerinde orduda, idarede ve sarayda çalıştırılmış köle ve esirler.
MEMLÜK
Esir veya köleler arasından seçilip özel eğitimden geçirildikten sonra hükümdarın muhafız birliğine alınan ve zamanla aristokrat bir sınıf oluşturan ücretli askerler.
ÂBIK
Haklı bir sebebe dayanmadan efendisinden kaçan köle hakkında kullanılan fıkıh terimi.
TEDBİR
Bir kimsenin, kölesini kendi ölümüne bağlı olarak âzat etmesi anlamında fıkıh terimi.
MÜKÂTEBE
Kölenin hürriyete kavuşmak için efendisiyle anlaşma yapması anlamında fıkıh terimi.
VELÂ
Âzat olmaktan veya muvâlât sözleşmesinden doğan hükmî akrabalık bağı.
DEVŞİRME
Osmanlı tebaası bazı hıristiyan çocuklarının başta askerlik ve saray olmak üzere çeşitli görevlerde kullanılmak üzere devlet hizmetine alınması.
HÜRRİYET
Özgürlük, soyluluk, nefsin tutkularından kurtulma; bir kişi, zümre veya kurumun kanunî haklarını koruma ve kullanma serbestliği gibi anlamlarda kullanılan geniş kapsamlı bir terim.
SAKĀLİBE
Ortaçağ İslâm kaynaklarında Slavlar’la Slav kökenli kölelere verilen isim.
PENCİK
Osmanlı vergi ve asker kaynaklarından birini oluşturan uygulamaya verilen ad.
İNSAN HAKLARI
İSTÎLÂD
Kişinin câriyesinden çocuk sahibi olması anlamında fıkıh terimi.
FEK
Bazı hukukî bağ ve yükümlülüklerin kaldırılması anlamında İslâm hukuku terimi.
ŞAHIS