AHMET ÖNKAL

1952-2019

Müellif toplam 83 madde veya madde bölümü telif etmiştir.

TDV İslâm Ansiklopedisi’ne katkıda bulunduğu ilim dalları:

Hadis, İslam Tarihi ve Medeniyeti, Kelâm ve Mezhepler Tarihi

Müellifin özgeçmişi

Konya’da doğdu (1952). Konya İmam-Hatip Lisesi’nden (1970) ve Konya Yüksek İslâm Enstitüsü’nden mezun oldu (1974). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde “Rasûlüllah’ın İslâm’a Davet Metodu” başlıklı teziyle doktorasını tamamladı (danışman: Prof. Dr. Mustafa Fayda, 1985). “Tahkim Olayı Üzerine Bir Değerlendirme” başlıklı takdim teziyle doçent (1987), “Sâriye Olayı Üzerine Bir Rivayet Araştırması” başlıklı takdim çalışmasıyla profesör unvanı (1994) aldı.

Konya Yüksek İslâm Enstitüsü’nde (1971-1982) ve daha sonraki haliyle Selçuk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi’nde (1982-2011) uzun yıllar öğretim üyesi olarak ders verdi. Bu dönemde aynı zamanda çeşitli idarî görevlerde bulundu, Selçuk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi dekanlığını yürüttü (2004-2011). Necmettin Erbakan Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu İlâhiyat Fakültesi’nde öğretim üyesi olarak görevi yaptığı sırada, 22 Şubat 2019 tarihinde vefat etti ve cenazesi Yediler Mezarlığı’na defnedildi.

Rasûlüllah’ın İslâm’a Davet Metodu adlı eseriyle Türkiye Millî Kültür Vakfı’nın “Jüri Özel Armağanı” ödülüne lâyık görüldü (1981).

İlmî ve akademik çalışmaları İslam tarihi alanında, özellikle de Hz. Peygamber ve râşid halifeler dönemi üzerinde yoğunlaşmıştır.

Rasûlüllah’ın İslâm’a Davet Metodu (Konya 1984, İstanbul 2016), Efendimiz: Hayatı, Güzel Ahlâkı, Tebliğ Ettiği Dinin Temel Esasları (Konya 2012, 2015), Hz. Peygamberin İzinde (Adem Apak ve Bünyamin Erul ile birlikte, Ankara 2014), Muhtasar Siyer-i Nebî (İstanbul 2019) başlıca eserleridir. Ayrıca İslam tarihi ile ilgili birden fazla derleme esere editör ve bölüm yazarı olarak katkıda bulunmuştur.

Güncelleme Tarihi: 31.08.2020

Müellifin telif ettiği maddeler veya madde bölümleri

ABDULLAH b. HANZALE
Yezîd b. Muâviye’ye karşı Medine halkının biat ettiği sahâbî.

ABDURRAHMAN b. AVF
Hz. Peygamber’e ilk iman eden ve cennetle müjdelenen on sahâbîden biri.

ABDURRAHMAN b. SEMÜRE
Muâviye’nin Sîstan valisi, kumandan sahâbî.

ABDÜLUZZÂ (Benî Abdüluzzâ)
Kureyş kabilesinin bir kolu.

ADDÂS
Mekke döneminde Hz. Peygamber’in Tâif’e yaptığı yolculuk sırasında müslüman olan köle.

ADÎ b. KÂ‘B (Benî Adî b. Kâ‘b)
Kureyş kabilesinin Hz. Ömer’in de mensup bulunduğu bir kolu.

AHNEF b. KAYS
Fetihleri, cesareti ve zekâsı ile tanınan tâbiî.

AHNES b. ŞERÎK
Mekke ileri gelenlerinden bir sahâbî.

AKABE BİATLARI
Mekke’nin Akabe mevkiinde, 621-622 yıllarında Medineli müslümanlarla Hz. Peygamber arasında yapılan iki anlaşma.

ÂKIL b. BÜKEYR
Bedir Gazvesi’nde şehid düşen sahâbî.

AKĪL b. EBÛ TÂLİB
Hz. Ali’nin büyük kardeşi.

ALÂ b. HADRAMÎ
Hz. Peygamber, Hz. Ebû Bekir ve Hz. Ömer devirlerinde Bahreyn valiliği yapan sahâbî.

ALÂ b. VEHB
Hz. Osman devrinde valilik yapan bir sahâbî.

ALKAME b. ULÂSE
Hz. Ömer devrinde valilik yapan sahâbî.

ÂMİR b. ABDULLAH
Zühd ve takvâlarıyla meşhur sekiz tâbiîden biri.

ÂMİR b. LÜEY (Benî Âmir b. Lüey)
Kureyş kabilesinin bir kolu.

ÂMİR b. TUFEYL
Hz. Peygamber tarafından Âmir b. Sa‘saa kabilesine gönderilen irşad heyetini Bi’rimaûne’de pusuya düşürerek katleden grubun başı, tanınmış Arap şairi.

AMR b. ABESE
İslâmiyet’i ilk kabul eden sahâbîlerden.

AMR b. ADÎ
Milâdî III-VII. yüzyıllarda Hîre’de hüküm süren Lahmî Krallığı’nın ilk hükümdarı.

AMR b. ÂS
Meşhur sahâbî, Mısır fâtihi ve devlet adamı.

AMR b. AVF (Benî Amr b. Avf)
Medine’deki iki büyük kabileden biri olan Evs’in bir kolu.

AMR b. CEMÛH
Benî Seleme’nin reisi, sahâbî.

AMR b. HAMIK
Hz. Osman’ı şehid edenlerden biri.

AMR b. SÂBİT
Müslüman olduktan hemen sonra Uhud Gazvesi’nde şehid düşen sahâbî.

AMR b. SELİME
Sahâbî.

AMR b. ZÜBEYR b. AVVÂM
Abdullah b. Zübeyr’in baba bir kardeşi ve Yezîd b. Muâviye’nin ona karşı gönderdiği ordunun kumandanı.

ANBER (Benî Anber)
Temîm kabilesinin bir kolu.

ARFECE b. HERSEME
Kumandan ve devlet adamı, Yemenli sahâbî.

AYNEYN
Hz. Peygamber’in Uhud Savaşı’nda okçuları yerleştirdiği tepe.

BÂHİLE (Benî Bâhile)
Eski bir Arap kabilesi.

BÂHİLÎ, Abdurrahman b. Rebîa
Hz. Ömer ve Hz. Osman zamanında valilik yapan sahâbî.

BAHRAN GAZVESİ
Hz. Peygamber’in Süleymoğulları’na karşı yaptığı gazve.

BATN-ı İDAM SERİYYESİ
Hz. Peygamber’in Mekke’nin fethi için hazırlıklar yaptığı sırada asıl hedefini gizlemek maksadıyla çıkardığı seriyye.

BEKİR b. VÂİL (Benî Bekir b. Vâil)
Adnânîler’e mensup büyük bir Arap kabilesi.

BEKKÂ (Benî Bekkâ)
Adnânîler soyundan gelen bir Arap kabilesi.

BELÎ (Benî Belî)
Kahtânîler’e mensup büyük bir Arap kabilesi.

BERÂ b. MÂLİK
Cesaret ve kahramanlığı ile meşhur sahâbî.

BERÂ b. MA‘RÛR
İkinci Akabe Biatı’nda Hz. Peygamber’e ilk biat eden sahâbî.

BEŞÎR
Hz. Peygamber için kullanılan isim veya sıfatlardan biri.

BEYTÜLMİDRÂS
Yahudilerin dinî eğitim ve öğretim yaptıkları yer.

Bİ’RİMAÛNE
Yetmiş kadar sahâbînin şehid edildiği olay (Safer 4 / Temmuz 625) ve bu olayın geçtiği yer.

BUVÂT GAZVESİ
Hz. Peygamber’in ilk gazvelerinden biri.

BÜREK es-SARÎMÎ
Muâviye b. Ebû Süfyân’a suikast girişiminde bulunan Hâricî.

BÜREYDE b. HUSAYB
Horasan bölgesinde en son vefat eden sahâbî.

CA‘FER b. EBÛ TÂLİB
Hz. Peygamber’in amcasının oğlu, Mûte Savaşı kumandanlarından, sahâbî.

CAMİ / 1. Bölüm: DİNÎ ve SOSYOKÜLTÜREL TARİHİ

CÂRİYE b. KUDÂME
Hz. Ali taraftarlığı ile tanınan sahâbî.

CÂRÛD b. MUALLÂ
Sahâbî.

CEDÎS (Benî Cedîs)
Eski bir Arap kabilesi.

CEZÎME el-EBRAŞ
Irak’ta hüküm süren Tenûhî Devleti’nin üçüncü hükümdarı.

Cİ‘RÂNE
Huneyn Gazvesi’nde elde edilen ganimetlerin dağıtıldığı yer.

CİVÂR
Câhiliye devrinde ve İslâmî dönemde Araplar arasında yaygın olan bir himaye müessesesi.

CUMAH (Benî Cumah)
Kureyş kabilesinin kollarından biri.

CÜBEYR b. MUT‘İM
Nesep konusundaki bilgisiyle tanınan sahâbî.

CÜHEYNE (Benî Cüheyne)
Kahtânîler’den Kudâa’ya mensup bir Arap kabilesi.

CÜNÂDE b. EBÛ ÜMEYYE
Halife Muâviye döneminde donanma kumandanı olan sahâbî.

CÜREŞ
Yemen’de eski bir yerleşim merkezi.

CÜRHÜM (Benî Cürhüm)
Kahtânîler’e mensup eski bir Arap kabilesi.

CÜŞEYŞ ed-DEYLEMÎ
Yemen’de peygamberlik iddiasında bulunan Esved el-Ansî’yi öldürenlerden biri.

CÜZÂM (Benî Cüzâm)
Yemen asıllı olduğu kabul edilen bir Arap kabilesi.

DÂR (Benî Dâr)
Kahtânîler’e mensup bir Arap kabilesi.

DEVE / 1. Bölüm

DÜHÂT-ı ARAB
İslâm siyasî tarihinde zekâ ve kabiliyetleriyle tanınmış bazı şahsiyetler hakkında kullanılan bir tabir.

EBÛ UBEYDE b. CERRÂH
Aşere-i mübeşşereden olan kumandan sahâbî.

ERKAM b. EBÜ’l-ERKAM
İlk müslüman olan sahâbîlerden.

HÂLİD b. SİNÂN
Câhiliye döneminde yaşamış sâlih bir kişi.

HANZALE b. MÂLİK (Benî Hanzale b. Mâlik)
Adnânîler’e mensup bir Arap kabilesi.

HAZREC (Benî Hazrec)
Medine’de ensarın mensup olduğu Kahtânî asıllı meşhur iki Arap kabilesinden biri.

HEVZE el-HANEFÎ
Benî Hanîfe kabilesinin reisi, şair ve hatip.

HİCRET / 1. Bölüm
Dinî sebeplerle bir yerden diğer bir yere göçme ve özellikle Hz. Peygamber’in Mekke’den Medine’ye göç etmesi olayı.

HUZÂA (Benî Huzâa)
Kahtânîler’e mensup bir Arap kabilesi.

HÜCRE-i SAÂDET
Resûl-i Ekrem’in defnedildiği Hz. Âişe’nin odası.

İFÂZA
Hac esnasında hacıların Arafat, Müzdelife ve Mina’dan ayrılışını ve bunu düzenleme işini ifade eden terim.

KAREDE SERİYYESİ
Hz. Peygamber’in, Necid-Irak üzerinden Suriye’ye gitmeye çalışan bir Kureyş kervanına karşı çıkardığı seriyye (3/624).

KATAN SEFERİ
Hz. Peygamber’in Esedoğulları’na karşı gönderdiği seriyye (3/625).

KAYN (Benî Kayn)
Kahtânîler’in Kudâa koluna mensup bir Arap kabilesi.

KAYS AYLÂN (Benî Kays Aylân)
Adnânîler’e mensup kabileler topluluğu.

KEDÎD SEFERİ
Hz. Peygamber’in Mülevvihoğulları’na karşı gönderdiği seriyye (8/629).

MUSTALİḲ (Benî Mustaliḳ)
Kahtânîler’e mensup bir Arap kabilesi.

MÜNZİR b. SÂVÂ
Hz. Peygamber’in gönderdiği İslâm’a davet mektubuyla müslüman olan Bahreyn emîri.

MÜSEYLİMETÜLKEZZÂB
Resûl-i Ekrem devrinde peygamberlik iddiasında bulunanlardan biri.

ÜBEY b. HALEF
Hz. Peygamber’in en azılı düşmanlarından biri.

VELÎD b. UTBE
Emevîler’in Medine valisi.