Müellifin telif ettiği maddeler veya madde bölümleri
ABBÂSE bint MEHDÎAbbâsî halifelerinden Mehdî’nin kızı, Hâdî ile Hârûnürreşîd’in kız kardeşi.
ABDULLAH b. BULUKKÎNXI. yüzyılda Gırnata’da kurulan Zîrîler hânedanının üçüncü ve son emîri (1072-1090).
ABDULLAH b. CÜBEYRUhud Savaşı’nda Ayneyn tepesindeki okçuların kumandanlığını yapan sahâbî.
ABDULLAH b. CÜD‘ÂNCâhiliye devrinde mazlumları koruyan, zenginliği ve cömertliği ile tanınan Kureyşli.
ABDULLAH b. HASAN b. HASANEmevîler’in son zamanlarında ve Abbâsîler’in kuruluş döneminde Medine’de Hz. Ali evlâdının reisi olan âlim tâbiî.
ABDULLAH b. ZİBA‘RÂKureyş kabilesinin meşhur şairi, Mekke’nin fethinden sonra müslüman olan sahâbî.
ABDÜŞEMS b. ABDÜMENÂFKureyş kabilesinin büyük kollarından biri olan Abdüşemsoğulları’nın (Benî Abdüşems) atası.
ABS (Benî Abs)Adnânîler’den Gatafân’ın büyük kollarından birini teşkil eden cengâverliğiyle meşhur bir kabile.
ADNÂNAraplar’ın iki ana kolundan birini teşkil eden Adnânîler’in atası.
AHİDNÂME / 1. BölümHükümdarların emriyle bazı devlet, zümre ve şahıslara özel haklar tanımak üzere düzenlenen belge.
AHMEDHz. Peygamber’in isimlerinden biri.
ÂİŞEHz. Ebû Bekir’in kızı ve Hz. Peygamber’in hanımı.
ALLÂN el-VERRÂKArap kabileleri hakkında kaleme aldığı eserleriyle tanınan tarihçi.
AMMÂR b. YÂSİRİlk müslümanlardan, anne ve babası ilk İslâm şehidleri olan meşhur sahâbî.
AMVÂSHz. Ömer’in halifeliği döneminde ortaya çıkan veba salgınıyla (tâûn) tanınan ve Filistin’de bulunan tarihî bir yerleşim merkezi.
ARÛBEİslâmiyet’ten önce Araplar’ın cuma gününe verdikleri ad.
ÂS b. VÂİLİslâmiyet’e karşı direnişlerini sürdüren ve Kur’an’da “ebter” diye nitelendirilen Kureyş ileri gelenlerinden biri.
ASKALÂNFilistin’de tarihî bir sahil şehri.
ATÂHz. Ömer’in kurduğu divan teşkilâtında feyden müslümanlara yılda bir defa dağıtılan paraya, Emevî ve Abbâsîler zamanında ise askerlerin maaşlarına verilen ad.
A‘YÂSKureyş kabilesine mensup Ümeyye b. Abdüşems oğullarının bir kolu.
BAHÎRÂHz. Peygamber’in henüz çocukken Suriye’de görüştüğü rivayet edilen rahip.
BÂZÂNSâsânîler’in son ve İslâm devletinin ilk San‘a valisi.
BEDEVÎÇöl ve vahalarda develeriyle birlikte konar göçer olarak yaşayan Araplar’a verilen ad.
BEDİR GAZVESİHz. Peygamber ile Mekkeli müşrikler arasındaki ilk savaş (2/624).
BEDRÜ’l-MEV‘İDHz. Peygamber’in müşriklerle Bedir’de savaşmak için çıktığı sefer (4/626).
BEY‘ATÜRRIDVÂNHicretin 6. yılında ashabın Hudeybiye’de Hz. Peygamber’le yaptıkları biat.
Bİ’RİERÎSMedine’de Kubâ Mescidi yanında Hz. Peygamber’in mührünün düşüp kaybolduğu kuyu.
BUSRÂHz. Muhammed’in peygamber olmadan önce iki defa gittiği Suriye’deki tarihî şehir.
CÂBİYESuriye’de Hz. Ömer’in ziyaretiyle meşhur olan ordugâh şehri.
CÂHİLİYEÖzel olarak Araplar’ın İslâm’dan önceki dinî ve sosyal hayat telakkilerini, genel olarak da kişilerin ve toplumların günah ve isyanlarını ifade eden bir terim.
CEHŞİYÂRÎKitâbü’l-Vüzerâʾ ve’l-küttâb adlı eseriyle meşhur olan Abbâsî devlet adamı.
CELÛLÂ SAVAŞIHz. Ömer devrinde Irak’ta müslümanlarla Sâsânîler arasında cereyan eden meydan muharebesi.
CERÂCİMEToros ve Amanos dağlarında yaşayan ve Bizans İmparatorluğu’na asker olarak hizmet veren hıristiyan bir topluluk.
CERBÂÜrdün’de Amman’a bağlı bir köy.
CERÎBHz. Ömer zamanından itibaren İslâm dünyasında kullanılan alan ve hacim ölçüsü.
DEHLEKKızıldeniz’in güneyinde adalar topluluğu.
EBNÂİranlı askerlerin Yemenli kadınlarla evlenmesi sonucunda doğan etnik ve sosyal zümre.
EBÛ BEKİRİlk müslümanlardan, Hulefâ-yi Râşidîn’in birincisi (632-634).
EBVÂHz. Peygamber’in annesi Âmine’nin kabrinin bulunduğu yer.
EMÎRÜ’l-MÜ’MİNÎNİslâm tarihinde Hz. Ömer’den itibaren devlet başkanlarına verilen unvan.
ENSÂBArap literatüründe kabilelerin soyunu inceleyen ilim dalı için kullanılan bir terim.
ENSÂBÜ’l-EŞRÂFBelâzürî’nin (ö. 279/892-93) ensâb ve tabakat esasına göre yazdığı İslâm tarihine dair meşhur eseri.
FETİHMüslümanların ülke veya şehirleri i‘lâ-yi kelimetullah amacıyla İslâmiyet’e açmaları, İslâm devleti idaresine almaları.
FEYİslâm devletinin gayri müslim tebaadan aldığı cizye, haraç ve ticaret malları vergilerinin ortak adı.
FİL VAK‘ASIKâbe’yi yıkmak amacıyla Mekke üzerine yürüyen Habeş ordusunun Allah tarafından gönderilen kuşlar vasıtasıyla imha edilmesi olayı.
FÜTÛHU’l-BÜLDÂNBelâzürî’nin (ö. 279/892-93) İslâm fetihlerini ve bu fetihlerden sonra gerçekleştirilen imar, iskân ve kültürel faaliyetleri anlatan eseri.
HÂLİD b. VELÎDHz. Peygamber’in seyfullah unvanı verdiği meşhur kumandan sahâbî.
HALÎFE b. HAYYÂT Ṭabaḳātü’r-ruvât ve et-Târîḫ adlı eserleriyle tanınan hadis hâfızı, tarihçi ve ensâb âlimi.
İBN HİŞÂM es-Sîretü’n-nebeviyye adlı eseriyle meşhur olan tarihçi, dil ve ensâb âlimi.
İBN SA‘DTabakat kitabıyla tanınan hadis, siyer, tarih ve ensâb âlimi.
İBN ŞEBBE Târîḫu’l-Medîneti’l-münevvere adlı eseriyle tanınan şehir tarihçisi, fakih ve muhaddis.
KAHTÂNAraplar’ın iki ana kolundan birini teşkil eden Kahtânîler’in atası.
MÂLİK b. NÜVEYRETopladığı zekât mallarını Hz. Peygamber’in vefatı üzerine sahiplerine iade ettiği için mürted sayılıp öldürülen sahâbî.
MÜBÂHELEBir tartışma esnasında haksız ve yalancı olanın Allah’ın lânetine uğraması için beddua edilmesi.
NESÎCâhiliye döneminde kamerî takvimin şemsî takvime uyarlanması suretiyle takvime yapılan müdahale anlamında bir terim.
SECÂHPeygamberlik iddiasında bulunan bir kadın.
SEFEVÂN GAZVESİHz. Peygamber’in müşriklerden Kürz b. Câbir el-Fihrî’yi takip etmek üzere çıktığı sefer (2/623).
SENETÜ’l-VÜFÛDHz. Peygamber’le görüşmek için Medine’ye gelen heyetlerin çokluğundan dolayı hicretin 9. (630) yılına verilen isim.
SEYF b. ZÛYEZENYemen’i Habeş istilâsından kurtaran ve adına kahramanlık hikâyeleri yazılan Arap emîri.
SİYER ve MEGĀZÎ / 1. BölümHz. Peygamber’in hayatını ve şahsiyetini, tebliğ faaliyetlerini, siyasî ve askerî mücadelelerini konu alan bilim dalı.
TARİH / 1. BölümToplumların başından geçen olayları zaman ve yer göstererek anlatan, bunların sebep ve sonuçlarını, birbirleriyle olan ilişkilerini ele alan bilim dalı ve bu dalda yazılan eserlerin ortak adı.
VÂKIDÎMegāzî müellifi, İslâm tarihçisi, muhaddis ve kadı.
YERMÜK SAVAŞISuriye’de Bizans egemenliğini sona erdiren ve müslümanların bölgeye hâkim olmasını sağlayan savaş (15/636).
ZİMMÎ / 1. Bölümİslâm ülkelerinde yaşayan gayri müslim tebaa için kullanılan bir terim.
x
BAŞKA BİR MADDE GÖSTER